Home
» Ngữ-Văn-10
» Ngữ-Văn-10-tập-1
» KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM - TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX -
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM - TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX -
Tuesday, December 20, 2016
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM
- TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX -
Giúp HS:
- Hiểu được sự hình thành và phát triển
của văn học trung đại qua các giai đoạn.
B. Trọng tâm kiến thức - kĩ năng
1. Về kiến thức:
- Văn học trung đại bao gồm hầu như mọi
văn bản ngôn từ, từ văn nghị luận chính trị, xã hội, sử học, triết học, văn
hành chính như chiếu , biểu, cáo, hịch,... cho đến văn nghệ thuật như thơ, phú,
truyện, kí, ... do tầng lớp trí thức sáng tác.
- Các thành phần các giai đoạn phát
triển, đặc điểm về nội dung và nghệ thuật của văn học trung đại.
2. Về kĩ năng:
- Nhận diện một giai đoạn văn học, cảm
nhận tác phẩm thuộc giai đoạn văn học trung đại.
C. Phương tiện dạy học
- Sgk, sgv, giáo án.
D. Phương pháp dạy học
- Gợi dẫn, phát vấn, đàm thoại, tích hợp với Ngữ văn THCS và
kt lịch sử.
E. Tiến trình dạy học:
1. Ổn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ
3. Bài mới
* Lời vào bài:
Năm 938 Ngô Quyền đánh tan
quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, mở ra kỉ nguyên mới cho dân tộc. Từ đây nước
Đại Việt bắt tay xây dựng chế độ phong kiến độc lập, tự chủ. Văn học bằng chữ
viết bắt đầu hình thành từ đó.
Bên cạnh dòng văn học dân gian, văn học
viết phát triển qua các triều đại: Lý, Trần, Lê với thành tựu của nó đã đóng
góp cho văn học trung đại Việt Nam .
Để thấy rõ diện mạo của nền văn học ấy, ta đi tìm hiểu bài học…
Hoạt động của GV
|
HS
|
Nội dung cần đạt
|
* Hoạt động 1: HD HS tìm
hiểu các thành phần của VH.
- GVDG: Vh viết VN từ X đến hết XIX là nền vh tồn tại và phát
triển trong xã hội phong kiến, còn gọi là nền vh trung đại. Nhìn chung, nền
vh thời kì này gồm hai
thành phần chủ yếu: vh
chữ Hán và vh chữ Nôm,
giai đoạn cuối vh chữ quốc ngữ xuất hiện nhưng chưa có thành tựuđáng kể.
(?) Em hiểu thế nào là VH chữ Hán? Thời gian hình thành, phát triển và các thể loại của vh
chữ Hán?
|
I. Các thành phần của văn học
- KN:
VH chữ Hán bao gồm những sáng tác của người Việt bằng chữ Hán.
- Xuất hiện sớm, tồn tại trong suốt quá trình hình thànhvà
phát triển của vh trung đại.
- Thể
loại: chủ yếu tiếp thu các thể loại từ vh Trung Quốc: chiếu, biểu, hịch,
cáo, truyện truyền kì, tiểu thuyết chương hồi, thơ Đường luật, …
- Đạt được nhiều thành tựu lớn.
|
|
(?) Nền vh chữ Nôm có gì khác so với vh chữ Hán?
- HS: suy nghĩ, trả lời
- GVDG: Ngâm khúc, truyện thơ, hát nói là các thể loại của vh dân
tộc;thơ Đường luật thất ngôn xen lục ngôn là thể loại của vh Trung Quốc đã
được dân tộc hóa.
à Hai thành phần vh chữ Hán và chữ Nôm không đối lập nhau mà luôn
bổ sung cho nhau trong suốt qúa trình
phát triển của vh -> hiện tượng song ngữ của vhtđ VN. |
2. Văn học
chữ Nôm
- KN: Bao gồm
những sáng tác bằng chữ Nôm, ra đời muộn hơn chữ Hán.
- Xuất hiện
cuối thế kỉ XIII, tồn tại và phát triển đến hết thời kì vh ttrung đại.
- Thể loại: Chủ
yếu là thơ, trong đó:
+ Một số thể
loại tiếp thu từ TQ: phú, văn tế, thơ Đường luật,
+ Phần lớn
là các thể loại VH dân tộc: ngâm khúc, truyện thơ, hát nói.
+ Có thể
loại VHTQ đã được Việt hóa như thơ Đường luật thất ngôn xen lục
ngôn,…
- Đạt được nhiều thành tựu lớn.
|
|
Hoạt động 2: Hd HS tìm hiểu các giai đoạn phát triển của VHTĐ VN.
(?) VhVN từ X đến XIX được chia làm mấy giai đoạn?
Đặc điểm của từng giai đoạn là gì?
(?) Trình bày bối cảnh lịch sử, nội dung và nghệ thuậtcủa vh thời kì
này?
- HS: TĐTL ,trả lời
- GVDG: - Hai lần chiến thắng quân Tống.
- Ba lần chiến thắng quân Nguyên Mông.
- Hai mươi năm chiến đấu và chiến thắng quân Minh.
|
II. Các giai đoạn phát triển: gồm 4 giai đoạn:
1. Giai đoạn từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIV:
a. Hoàn cảnh lịch sử:
+ đất nước giành được độc lập, tự chủ; liên tục đánh bại
quân xâm lược.
+ Chế độ ph đang ở thời kì phát triển.
b. Tình hình VH
- VH thời kì này có những bước ngoặt lớn:
+ Văn học viết hình thành.
+ Sự xuất hiện của VH chữ Nôm.
+ Về
phương diện Nội dung vh: yêu nước, chống xâm lược, tự hào dân tộc
hào khí Đông A.
-> mang
nội dung yêu nước với âm hưởng hào hùng.
- Nghệ
thuật: đạt được những thành tựu ở các thể loại như :
+ Văn chính luận.
+ Văn xuôi viết về đề tài lịch sử, văn hóa.
+ Thơ, phú.
+ VH
chữ Nôm chưa có thành tựu đáng kể.
- Tác giả, tác phẩm tiêu biểu: sgk
|
|
(?) Vh giai đoạn này có nét gì khác biệt so với giai đoạn trước nó?
- HS: TĐTL trả lời
- GVDG: Chế độ phong kiến khủng hoảng: xung đột giữa các tập đoàn
pk dẫn đến nội chiến Lê–Mạc ; Trịnh Nguyễn chia cắt đất nước thành hai miền.
|
2. Giai đoạn từ thế kỉ XV đến hết thế kỉ XVII:
a. Hoàn cảnh lịch sử:
+ Sau chiến thắng quân Minh (nửa đầu thế kỉ XV) -> chế
độ phong kiến phát triển đến đỉnh cao ở nửa cuối thế kỉ XV, sang thế kỉ XVI
nó đã có những biểu hiện khủng hoảng nhưng nhìn chung tình hình xã hội vẫn ổn
định.
b. Tình hình VH
- VH giai đoạn này có bước phát triển mới, đặc biệt là VH chữ Nôm. Hiện tượng “văn - sử - triết bất phân” mờ nhạt dần, thay vào đó là xuất hiện nhiều tp giàu chất văn chương.
- Nội
dung văn học:
+ Ca ngợi cuộc kháng chiến chống quân Minh;
+ Phản ánh và phê phán hiện thực xhpk.
-> Từ nội dung yêu nước mang âm hưởng ngợi ca -> đến
nội dung yêu phản ánh, phê phán hiện thực XHPK.
- Nghệ
thuật:
+ Văn chính luận và văn xuôi tự sự chữ Hán phát
triển mạnh.
+ Nhiều tập thơ Nôm ra đời Vh chữ Nôm có sự Việt hóa các
thể loại tiếp thu từ TQ + sáng tạo ra những thể loại VH dân tộc.
- Tác giả, tác phẩm tiêu biểu: sgk
|
|
(?) Vh giai đoạn này có đặc điểm gì nổi bật?
- HS: TĐTL, trả lời
- GVDG: Đây là giai đoạn phát triển rực rỡ nhất của vhtđ VN, được
mệnh danh là giai đoạn vh cổ điển.
|
3. Giai đoạn từ thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX:
a. Hoàn cảnh lịch sử:
+ Hoàn cảnh đất nước có nhiều biến động: phong trào khởi
nghĩa nông dân (khởi nghĩa Tây Sơn) đã đánh tan thù trong giặc ngoài, thống
nhất đất nước, khôi phục chế độ phong kiến; lúc này đất nước nằm nước hiểm
hoạ xâm lăng của thực dân
Pháp.
b. Tình hình văn học:
- VH giai đoạn này phát triển vượt bặc, có nhiều đỉnh cao
NT. -> Đây là giai đoạn phát triển rực rỡ nhất của VHTĐ VN - Được mệnh
danh là giai đoạn VH cổ điển.
- Nội
dung văn học:
+ Xuất hiện trào lưu nhân đạo chủ nghĩa.-> nội dung cơ bản.
+ Biểu hiện: đó là tiếng nói đòi quyền sống, quyền
tự do cho con người, nhất là người phụ nữ.
- Tác
giả, tác phẩm tiêu biểu: sgk
|
|
(?) Vào nửa cuối thế kỉ XIX, đất nước ta có những sự kiện lịch sử nào đáng chú ý đã ảnh hưởng đến sự phát triển của vh? (?) Với hoàn cảnh lịch sử như thế đã kéo theo sự ảnh hưởng đến vh như thế nào?
HS: TĐTL, trả lời
|
4. Giai đoạn nửa cuối thế kỉ XIX:
a. Hoàn cảnh lịch sử:
+ Thực dân Pháp xâm lược VN, xã hội chuyển dần từ chế độ phong kiến
sang thực dân nửa pk;
+ Xh chịu ảnh hưởng của nền văn hoá phương Tây.
b. Tình hình văn học
- Nội dung văn
học:
+ Yêu nước mang âm hưởng bi tráng.
+ Nội dung nhân đạo : khẳng định con người.
- Nghệ thuật:
+ VH viết bằng chữ Hán và chữ Nôm vẫn chiếm vị trí chủ đạo.
+ Các sáng tác vh chủ yếu vẫn theo thể loại và thi pháp truyền thống,
song bên cạnh đó đã có những yếu tố đổi mới theo hướng HĐH.
+ Xuất hiện một số tác phẩm văn xuôi viết bằng chữ quốc ngữ.
- Tác giả, tác phẩm tiêu biểu: sgk
|
F. Củng cố:
G. Dặn dò:
- Soạn tiếp tiết2.
- Học bài và chuẩn bị bài “Phong cách
ngôn ngữ sinh hoạt”.
H. Rút kinh nghiệm:
Bài liên quan
Comments[ 0 ]
Post a Comment