Home » Ngữ-Văn-10 » Ngữ-Văn-10-tập-1 » Hoạt Động Giao Tiếp Bằng Ngôn Ngữ

Hoạt Động Giao Tiếp Bằng Ngôn Ngữ

Monday, January 9, 2017

Hoạt Động Giao Tiếp Bằng Ngôn Ngữ

A. Mục tiêu bài học

- Giúp HS:

Hoạt Động Giao Tiếp Bằng Ngôn Ngữ-ngữ văn 10

+ Nắm được kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ: bản chất, hai quá trình, các nhân tố giao tiếp;

+ Nâng cao những kĩ nawngtrong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ ở cả hai quá trình tạo lập và lĩnh hội văn bản, trong đó có kĩ năng sử dụng và lĩnh hội các phương tiện ngôn ngữ.

B. Trọng tâm kiến thức - kĩ năng

1. Kiến thức

- Khái niệm cơ bản về hoạt động gt bàng ngôn ngữ, mục đích và phương tiện

- Hai quá trình trong hoạt động gt bằng ngôn ngữ: tạo lập văn bản và lĩnh hội văn bản

- Các nhân tố giao tiếp

2 Kĩ năng

- Xác định đúng các nhân tố trong hoạt động gt

- Những kĩ năng trong các hoạt động gt bằng ngôn ngữ: nghe, nói, đọc, viết.

C. Phương tiện
- SGK, SGV, giáo án và các tư liệu tham khảo khác.

C. Phương pháp

GV sử dụng phối hợp các phương pháp, biện pháp quy nạp, tích hợp kiến thức bài trước, lấy vd minh họa từ hoạt động giao tiếp hàng ngày.

D. Tiến trình dạy học

1. Ổn định tổ chức lớp

2. Kiểm tra bài cũ

3. Bài mới

* Lời vào bài:

Trong cuộc sống hằng ngày, con người giao tiếp với nhau bằng phương tiện vô cùng quan trọng, đó là ngôn ngữ. Không có ngôn ngữ thì không có kết quả của bất kì hoàn cảnh giao tiếp nào. Bởi gt luôn phụ thuộc vaog hoàn cảnh và nhân vật gt. Để tìm hiểu rõ hơn về vđ này, hnay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu bài “HĐGTBNN”.

Hoạt động của GV và HS	Tg	Nội dung cần đạt
- GV yêu cầu HS đọc các văn bản vd trong sgk và trả lời câu hỏi: *(?) Hoạt động gt được vb ghi lại diễn ra giữa các nhân vật gt nào? Hai bên có cương vị và quan hệ với nhau ntn?* - HS đọc ngữ liệu. - Trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi trong sgk.		I. Thế nào là hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ *1. Tìm hiểu ngữ liệu (SGK/14) *Văn bản 1: Hội nghị Diên Hồng. a. Nhân vật gt*: vua nhà Trần và các vị bô lão. - Cương vị: vua là người lãnh đạo tối cao của triều đình, là bề trên; các vị bô lão là đại diện cho các tầng lớp nhân dân đời nhà Trần, là bề dưới.
(?) Trong HĐGT trên, các NVGT lần lượt đổi vai cho nhau ntn? Người nói tiến hành các hoạt động cụ thể nào, còn người nghe thực hiện các hoạt động tương ứng nào? - Trao đổi thảo luận, trả lời		*b. Trong HĐGT này, các nhân vật lần lượt đổi vai cho nhau* Š *Qúa trình gt:* *- Lượt 1: vua Trần nói Š các vị bô lão nghe. - Lượt 2:* các bô lão nói Š vua nghe. *- Lượt 3: vua hỏi Š các bô lão trả lời. - Lượt 4*: các bô lão nói Š vua nghe. º Khi người nói/ viết tạo ra VB nhằm biểu đạt nội dung tư tưởng, tình cảm của mình thì người nghe/ đọc tiến hành các hoạt động nghe/ đọc tương ứng để giải mã rồi lĩnh hội nội dung đó. Người nói và người nghe có thể đổi vai cho nhau Š Hoạt động gt có 2 quá trình: tạo lập VB và lĩnh hội VB.
*(?) HĐGT trên diễn ra trong hoàn cảnh nào? (ở đâu? Vào lúc nào? Khi đó ở nước ta có sự kiện lịch sử gì?)* - Trao đổi thảo luận, trả lời		*c. HĐGT đó diễn ra trong hoàn cảnh sau:* - Hoàn cảnh gt: + Địa điểm: Điện Diên Hồng (trong hội nghị Diên Hồng). + Thời điểm: đất nước đang có giặc ngoại xâm (Nguyên Mông) đe dọa (1257 + 1285 -> 1288). Š Quân dân nhà Trần phải cùng bàn bạc để tìm ra sách lược đối phó.
*(?) HĐGT hướng vào nội dung gì?* - Trao đổi thảo luận, trả lời		*d. HĐGT đó hướng vào nội dung:* - NDGT: thảo luận về tình hình đất nước đang bị giặc ngoại xâm đe dọa và bàn bạc về sách lược đối phó. Nhà vua nêu ra những nét cơ bản nhất về tình hình đất nước và hỏi ý kiến các bô lão về cách đối phó. Các bô lão thể hiện quyết tâm đánh giặc, đồng thanh nhất trí rằng “đánh” là sách lược hay nhất.
*(?) Mục đích của cuộc gt là gì? Cuộc gt đó có đạt được mục đích không?* - Trao đổi thảo luận, trả lời		e. Mục đích giao tiếp: - Bàn bạc để tìm ra và thống nhất sách lược đối phó với quân giặc. - Cuộc gt đó đã đi đến sự thống nhất hành động, nghĩa là đã đạt được mục đích.
- GV yêu cầu Hs trên cơ sở đã học bài TQVHVN, trả lời các câu hỏi trong SGK. - HS tái hiện kiến thức, suy nghĩ, trả lời các CH.		* *Văn bản 2: Tổng quan văn học VN. a. Nhân vật giao tiếp* - Tác giả sgk ( Trần Nho Thìn): người viết. - Người đọc: HS lớp 10. Š HĐGT diễn ra giữa một bên là ng viết có tuổi tác, vốn sống, trình độ hiểu biết(VH) cao hơn đang làm công tác nghiên cứu và giảng dạy VH với ng đọc là HS lớp 10, trẻ tuổi hơn, có vốn sống và trình độ hiểu biết thấp hơn. *b. Hoàn cảnh giao tiếp* - HĐGT thông qua VB đó được tiến hành trong hoàn cảnh giáo dục đào tạo, trong nhà trường phổ thông ( h. cảnh gt mang tính quy thức). c. Nội dung giao tiếp - N.dung: thuộc lĩnh vực VH, về vấn đề văn tổng quan VHVN. - N.dung gt bao gồm các v.đề cơ bản: + Các bộ phận hợp thành của VHVN. + Quá trình phát triển của VH viết VN. + Con người VN qua VH. *d. Mục đích giao tiếp* - Đối với ng viết: trình bày một cách khái quát nhất một số v.đề cơ bản về VHVN cho HS lớp 10. - Đối với ng đọc: tiếp nhận, lĩnh hội những kiến thức cơ bản về VHVN trong tiến trình lịch sử, đồng thời có thể rèn luyện và nâng cao các kĩ năng nhận thức, đánh giá các hiện tượng VH, kĩ năng xd và tạo lập VB. *e. phương tiện và cách thức giao tiếp* - Dùng một số lượng lớn các thuật ngữ VH. - Các câu văn mang đặc điểm của VBKH: cấu tạo phức tạp, nhiều thành phần, nhiều vế nhưng mạch lạc, chặt chẽ. - Kết cấu của VB mạch lạc, chặt chẽ, rõ ràng: hệ thống các mục lớn nhỏ, có hệ thống luận điểm, cùng các chữ số/ chữ cái để đánh dấu các đề mục.
- GV khái quát, hệ thống hóa kiến thức: - Nêu CH hướng dẫn HS khái quát kiến thức. *(?) Thế nào là HĐGT bằng ngôn ngữ?* *(?) Các quá trình của HĐGT?* *(?) Các nhân tố của HĐGT?* - HS trao đổi thảo luận, trả lời GV Tổng kết, chốt kiến thức.	.	*2. Nhận xét, rút ra kết luận* - HĐGT là hoạt động trao đổi thông tin của con người trong Xh, được tiến hành chủ yếu bằng phương tiện ngôn ngữ (dạng nói/viết) nhằm thực hiện những mục đích nhận thức, về tình cảm, về hành động,... - Các quá trình của HĐGT: có 2 quá trình - tạo lập Vb và lĩnh hội Vb. Š Hai quá trình đó có mqh tương tác với nhau. - Các nhân tố gt bao gồm: + Nhân vật gt. + Hoàn cảnh gt. + Nội dung gt. + Mục đích gt. + Phương tiện và cách thức gt.
- GV hướng dẫn HS luyện tập: * *Bài tập*: đoạn hội thoại giữa ng mua và ng bán hàng ở ngoài chợ. - HS tự làm, phát biểu cá nhân.		*3. Luyện tập* - Gợi ý: + NVGT: người mua và người bán. + HCGT: ở chợ, lúc chợ đang họp. + NDGT: trao đổi, thảo luận về hàng hóa, chủng loại, số lượng, giá cả. + PT và cách thức gt: ngôn ngữ là chủ yếu, ngoài ra có sự hỗ trợ của cử chỉ kèm lời; gt trực tiếp.