Home » Ngữ-Văn-10 » Ngữ-Văn-10-tập-1 » CẢM XÚC MÙA THU

CẢM XÚC MÙA THU

Friday, December 9, 2016

CẢM XÚC MÙA THU

( THU HỨNG) -ĐỖ PHỦ

A.Mục tiêu bài học.

Giúp HS:

- Hiểu được tâm trạng buồn rầu của nhà thơ trong cảnh đất nước loạn li: nỗi nhớ quê hương và nỗi ngậm ngùi xót xa cho thân phận của người xa quê.

- Biết thêm một khía cạnh và đặc điểm của
thơ Đường luật: kết cáu chặt chẽ , tính cô đọng, hàm súc của hình ảnh và ngôn ngữ thơ.

B. Trọng tâm kiến thức - kĩ năng

1. Về kiến thức:

- Cảnh buồn mùa thu và tâm trạng con người cũng buồn như cảnh.

- Qua việc tiếp nhận vb, củng cố những kiến thức đã học về hình thức và đặc điểm nghệ thuật của thơ Đường luật.

2. Về kĩ năng:

- Đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại.

- Phân tích cảm hứng nghệ thuật, hình ảnh, ngôn từ và giọng điệu thơ.

C. Phương tiện dạy học

- SGK, SGV, Giáo án, TLTK khác

D. Phương pháp dạy học

- Đọc sáng tạo, gợi dẫn, TĐTL, giảng bình

E. Tiến trình dạy học

1. Ổn định lớp

2. Kiểm tra bài cũ:

(?) Đọc thuộc phần phiên âm. Phân tích cái hay cái đẹp của câu thơ cuối

3. Bài mới:

* Lời vào bài:

Nếu Lb được vinh danh là " Thi tiên". Thì ĐP người bạn vong niên của thi tiên lại được xưng tụng là thi thánh-ông thánh làm thơ. Thu hứng là bài thơ đặc sắc của ông được viết trong thời gian lưu lạc xa quê

Hoạt động của GV và HS	TG	Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Hd HS tìm hiểu chung về tg và tp. GV: Gọi HS đọc tiểu dẫn		I. Tìm hiểu chung
(?) *Qua phần tiểu dẫn em biết được điều gì về tác giả?* HS: Đọc TD, dựa vào TD và TLCH		1. Tác giả - Đỗ Phủ (712-770), Tự là Tử Mĩ. - Quê ở huyện Củng, tỉnh Hà Nam
		- Xuất thân trong một gia đình có truyền thống Nho học và thơ ca lâu đời.
		- Bản thân: cả đời chủ yếu sống trong nghèo khổ, cuối đời chết trong bệnh tật
GV: giớ thiệu tranh ảnh về Đỗ Phủ		+Là nhà thơ hiện thực vĩ đại của TQ, mệnh danh là "*thi thánh'*
		+ Thơ ĐP hiện còn khoảng 1500 bài, chứa chan tình yêu con người, quê hương đất nước
		2. Văn bản
(?) *Dựa vào phần chú thích , hãy cho biết bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào?* HS: TLCH, dựa vào SGK		*a, Hoàn cảnh sáng tác* - Bài thơ được sáng tác 766, ở Quỳ Châu Loạn An Lộc Sơn - Vị trí: Là bài đầu tiên trong chùm thu hứng của tg
GV: Bổ sung những kiến thức cụ thể hơn về hoàn cảnh st
		*b. Văn bản*
GV: Gọi Hs đọcVB - cả phiên âm , dịch nghĩa, và dịch thơ HS: đọc vb theo hd của GV		- *Thể loại*: Thất ngôn bát cú Đường luật
(?) *Xác định thể loại và bố cục bài thơ?* HS: xđ thể loại và bố cục của vb		*- Bố cục*: 2 phần
Hoạt động 2: Hd HS đọc hiểu VB		II. Đọc- hiểu văn bản
		1. Bốn câu thơ đầu
(?) *Trong bốn câu thơ đầu, cảnh thu được tg cảm nhận và thẻ hiện ntn?* HS: nêu cảm nhận
GV : Cắt nghĩa từ khó *Lộ:* hơi nước ban đêm bám vào cây cỏ, gặp khí lanh thành từng giọt gọi là móc- ngọc lộ-> sương móc *điêu thương*-> cảnh tiêu điều, xơ xác		+ Hai câu đầu - *Câu* 1: Sương móc trắng xóa làm cả rừng phong tiêu điều xơ xác-> gợi nỗi bi thương
*Tiêu:buồn bã, trầm lặng Sâm: rậm rạp âm u Tiêu sâm*: kk ảm đạm lạnh lẽo, âm u		*Câu 2*: Nơi núi Vu, kẽm vu, khí trời mùa thu lạnh lẽo, hiu hắt, ảm đạm
(?) *ở hai câu đầu, cảnh tn được nhà thơ cảm nhận bằng ~ giác quan nào?* HS: suy nghĩ và TL		- Thi nhân dón nhận thiên nhiên bằng nhiều giác quan: + Thị giác: cảnh điêu tàn, bi thg + Xúc giác:Hơi thu hiu hắt lạnh -> Hình ảnh ước lệ: Rừng phong
(?) *Cảnh thiên nhiên ấy gợi cho em cảm giác gì?* HS: Suy nghĩ, nêu cảm nhận		-> *Gợi cảm giác u buồn, bi thương*
GV: Gọi HS đọc hai câu sau
(?) *Em có nhận xét gì về hình ảnh ở hai câu thơ? HS: TĐTL &TL*		*+ Hai câu tiếp* - Hai *hình ảnh có sự vận động trái chiều* *Sóng* vọt lên* tận lưng trời>< Mây sà xuống sát mặt đất*
(?) *Hãy xác định thủ pháp nghệ thuật?* HS: phát hiện NT		-> NT : đối
(?) *Em tưởng tượng ntn về cảnh tn nơi đây qua nét vẽ của tg?* HS : Suy nghĩ, TĐTL&Pb		-> *cảnh hùng vĩ và tráng lệ*: mây nước giao nhau, núi non hiểm trở, đá dựng vách thành. Sông nc TG như lộn nhào gào thét, cảnh vật âm u, khí trời mù mịt
( ?) *Đọc lại cả 4 câu thơ, em thấy tg đã phác họa bức tranh theo trật tự cấu tứ nào?* HS: TĐTL, nhận xét		-> *Cảnh vật được miêu tả từ xa đến gần, từ rộng đến hẹp, từ thấp đến cao, từ cao xuống thấp* -> Nhìn từ nhiều tư thế, nhiều góc độ, để khắc họa đậm nét vẻ sống động mà lại u ám của núi non sông nước nơi thượng nguồn TG vào tiết cuối thu
(?) *Em nhận xét gì về bút pháp nt?* HS: Suy nghĩ và TL		->Bút pháp tả cảnh theo lối *chấm phá* của thơ Đường.
(?) *Vậy bốn câu thơ đầu có phải chỉ đơn thuần miêu tả cảnh thu? Đặt bài thơ trong hoàn cảnh ra đời?* HS: PbCN		- *Gián tiếp miêu tả cảnh đời bấy giờ:* + Hai câu đầu: *cảnh đời tang thương* được hiện lên qua hả rừng phong rập vùi xơ xác, tiêu điều + Hai câu sau: *sự hoành tráng dữ dội* của trời đất gợi ra cái tao loạn , bức bối của cuộc đời
(?) *Từ cảnh thu và cảnh đời như thế cho em hình dung điều gì về tâm trạng nhà thơ? HS: TĐTL & TLCH*		*-> Nỗi buồn lo và sự bất an của nhà thơ trước hiện thực tiêu điều, u ám chao đảo của đất nước bấy giờ*
		2. Bốn câu thơ cuối
(?) *So với bốn câu thơ đầu , cảnh thu ở đây có điều gì khác?* HS: đọc lại vb, NX		-> không gian cận kề (Khóm cúc,con thuyền)
*(?) Câu 5 được hiểu ntn?* HS: TL		*Câu 5:* Cúc đã nở hai lần và hai lần làm chảy dòng lệ cũ.
(?) *Em hiểu hai lần trong câu thơ ntn?Tại sao nhìn cúc nở mà chảy dòng lệ cũ?* HS : suy nghĩ và TLCH		Cúc có thể khác, chứ dòng lệ tiếng khóc thì vẫn vậy- vẫn cùng một nỗi niềm đau
(?) *Từ hoàn cảnh đất nước và bản thân nhà thơ. Hãy cho biết ĐP đã tuôn rơi nước mắt vì điều gì? Khóc cho ai?* HS: TĐTL, TL		-> ĐP đã tuôn rơi nước mắt trước ~ đau thương của dân chúng trong cảnh loạn li. Nhà thơ đã *khóc cho thân phận của chính mình,của gia đình mình trong ~ ngày nghèo đói, phiêu bạt*
(?) *So với nguyên tác cho biết câu 6 có từ nào dịch chưa sát?* HS: phát hiện và nx		*Câu 6* *« Cô chu »: con thuyền lẻ loi -> gợi cảnh ngộ lẻ loi , cô đơn* của nhà thơ và gia đình nơi đất khách quê người
		« Cố viên tâm* »*: nhớ nơi vườn cũ- nhớ đất nước thời thái bình thịnh tri
GV: Diễn giảng
(?) *Qua đó hãy phân tích cái hay, cái độc đáo của câu 6?* HS: phân tích		- Câu thơ miêu tả một sự thực: con thuyền ( chở gđ nhà thơ bị buộc chặt ở đất Quỳ Châu. Nhưng ý thơ còn thể hiện một nghĩa khácđó là nỗi nhơ quê, nhớ nước bị buộc lại không có cách nào để giải tỏa -> *Nỗi đau riêng Tình cảm thêm da diết* *Chung* *dồn nén*
(?) *Tác giả kết thúc bài thơ bằng hình ảnh, âm thanh nào?* HS: phát hiện		- *Hình ảnh*: May áo mới }rộn ràng,náo nức Giặt áo cũ } cảnh xum họp
		Còn nhà thơ-> Lạnh lẽo cô đơn của người lứ thứ
		+ Âm thanh: tiếng chày
(?) *Đặt trong hoàn cảnh bấy giờ của ĐP, âm thanh cho ta thấy nỗi niềm nào của thi* ? HS: suy nghĩ, TDTL &TL		->Một nối ngậm ngùi, xót thương cho chính mình, cho thân phận của kẻ tha phương , lưu lạc
GVbình: Bài thơ kết thúc với âm thanh của tiếng chày đập áo ở thành Bạch Đế lúc chiều tà nhưng dư âm của nó vẫn còn vọng mãi da diết , lay động tâm linh người đọc. Thể hiện khát khao mãnh liệt của nhà thơ được trở về quê hương . Nhưng ước mơ bé nhỏ mà đau xót đó không thực hiện được . Mùa đông 770, nhà thơ đã mất trong cảnh cô độc đói rét trên con thuyền rách nát, trên dòng sông Tương
Hoạt động 3: Hd HS tổng kết		III. Tổng kết
(?) *Chỉ ra cảnh thu và tình thu trong bài thơ?* HS: TLCH		*1. Nội dung* + Cảnh thu: cảnh buồn hiu hắt Cảnh thu cũng là cảnh đời. Đó là hình bóng tang thương của đất nước TQ đương thời + Tình thu: Nỗi lo âu cho đất nước, nỗi buồn nhớ quê hương, nỗi ngậm ngùi xót xa cho thân phận
(?) *Chỉ ra mối quan hệ giữa các câu thơ?* HS: TL		*2. Nghệ thuật* Mối quan hệ giữa hai phần trong bài thơ là mối quan hệ thống nhất và nhất quán, trong tình có cảnh trong cảnh có tình Cấu tứ chặt chẽ, điển hình cho bút pháp tả cảnh ngụ tình Ngôn ngữ thơ: cô đọng, hàm súc
GV: gọi HS đọc ghi nhớ/sgk HS :đọc ghi nhớ		* Ghi nhớ/SGK