Home » Ngữ-Văn-10 » Ngữ-Văn-10-tập-1 » CẢNH NGÀY HÈ

CẢNH NGÀY HÈ

Saturday, December 17, 2016

CẢNH NGÀY HÈ

(Bảo kính cảnh giới- số 43) - Nguyễn Trãi

A.Mục tiêu bài học.

Giúp HS:

- Cảm nhận được vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên ngày hè và vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi.

- Nhận thức được đặc điểm thơ Nôm Nguyễn Trãi.

B. Trọng tâm kiến thức - kĩ năng

1. Về kiến thứ:

- Vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên ngàyhè
được gợi tả một cách sinh động.

- Vẻ dẹp tâm hồn nguyễn Trãi: nhạy cảm với thiên nhiên, với cuộc sống đời thường của nhân dân, luôn hướng về nhân dân với mong muốn “Dân giàu đủ khắp đòi phương”.

- Nghệ thuật thơ Nôm độc đáo, những từ láy sinh động và câu thơ lục ngôn tự nhiên.

2. Về kĩ năng:

- Đọc hiểu một bài thơ Nôm Đường luật theo đặc trưng loạithể.

C. Phương tiện dạy học

- SGK, SGV, Giáo án + TLTK khác.

D. Phương pháp dạy học

- Đọc sáng tạo, gợi tìm, phát vấn,TĐTL trả lời CH, giảng bình + tích hợp KT (c/đ Nguyễn Trãi, bài KQVHVN ).

E. Tiến trình dạy học

1. ổn định lớp

2. Kiểm tra bài cũ:

(?) Đọc thuộc lòng bài thơ bản phiên âm và dịch thơ.

(?) Phân tích hào khí Đông A

3. Bài mới

* Lời vào bài:

Trên báo Văn nghệ tháng 8-1857, nhà thơ Huy Cận và Xuân Diệu viết" Cảnh vật của NT là cảnh vật đầy tư tưởng, từ tư tưởng mà ra. NT thở bằng phong cảnh, tỏ tình bằng phong cảnh..Nhà thơ và cảnh vật tự nguyện hòa quyện với nhau. Cảnh ngày hè chính là bài thơ minh chứng cho nhận định ấy

Hoạt động của GV và HS	TG	Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Hd HS tìm hiểu chung về tập thơ “QÂÂTT”, VB thơ “Cảnh ngày hè”.		I. Tìm hiểu chung
GV gọi hS đọc TD/sgk và trả lời CH.		1. Giới thiệu về " Quốc âm thi tập"
(?) *Phần tiểu dẫn trình bầy nd gì?*		- Gồm 254 bài là tập thơ đặt nền móng cho thơ TV
(?) *E hãy trình bày cụ thể ~ nét khái quát ấy?* HS: đọc phần tiểu dẫn, TL.		+ Nội dung: phản ánh vẻ đẹp con người NT
GV: Giới thiệu bức chân dung Nguyễn Trãi		+ Nghệ thuật: sáng tạo trong thể thơ Nôm, Đường luật
		2. Văn bản
HS : đọc *(?) Nêu vị trí của bài Cảnh ngày hè trong tập thơ* ?		*a. Vị trí* - Mục Bảo kính cảnh giới, phần vô đề gồm 61 bài. - “Cảnh ngày hè” là bài số-43
GV: giải nghĩa từ khó		*b. giải nghĩa từ khó*
(?) *Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì?* *Xác định bố cuc bài thơ?* HS: suy nghĩ.		*c. bố cục* : 2phần + 6 câu đầu + 2câu sau
Hoạt động 2: Hd HS đọc hiểu VB.		II. Đọc - hiểu chi tiết
GV: Y/c HS đọc lại 6 câu thơ đầu. (?) *Câu 1 cho em biết được gì về cuộc sống của NT?* *( Gợi:* NT là người của công việc suốt đời mang nỗi ưu tư vì dân vì nước. dc. Vậy tại sao ông lại có cuộc sông nhàn rỗi như vậy? Em có nhận xét gì về nhịp thơ?) HS : phát hiện. - Đây là tâm trạng của NT trong ~ năm phải về nghỉ ở Côn Sơn (?) *Vậy trong tâm trạng đó nhà thơ có cảm nhận như thế nào về cảnh sắc thiên nhiên?*		1. 6 câu thơ đầu *a.C âu 1: « Rồi hóng mát thủa ngày trường* » - cuộc sống: nhàn rỗi - Ngắt nhịp : 1/2/3, đặt chữ "*rồi" đứng một mình trong câu thơ 6 chữ- ->Cảnh sống của ông : ông rỗi. Tâm trạng của ông có gì như mỉm cười yên mà không yên b. các câu còn lại*: Vẻ đẹp ngày hè
(?) *Vẻ đẹp ngày hè được gợi lên từ ~ từ ngữ hình ảnh nào?* HS : phát hiện.		+ Từ ngữ: Đùn đùn,giương, phun
(?) *Em có nhận xét gì về ~ từ ngữ ấy?* HS: Nxet, Pb GV bình: - Với việc sd các động từ cho ta thấy cảnh vật đang ở trong tư thế chuyển động tiếp diễn; một sức sống k kìm nén được phải trồi ra (đùn đùn), bật lên( giương) trào ra hết lớp này đến lớp khác( phun)		-> Các động từ giàu sức gợi hình.
(?) *Việc sử dụng các động từ giàu sức gợi ấy có tác dụng gì?*		=> Thể hiện sức sống mãnh liệt của cảnh vật
(?) *Tìm trong TK câu thơ miêu tả hoa lựu Cách miêu tả có gì khác nhau?* (- Cả hai đều miêu tả rất tinh tế. Với từ lập lòe* ND thiên về tả hình sắc , với từ phun NT thiên về tả sức sống.)*
(?) *Bên cạnh việc sử dụng các từ đầy sức gợi nhà thơ còn sd ~ hình ảnh nào?* HS: tìm, phát hiện		+ Hình ảnh: Hoa thạch lựu, tán hòe xanh, hương sen thơm ngát
(?) *E có nhận xét gì về ~ hả này?* *(?)* *Nhà thơ còn hướng cảm nhận của mình tới âm thanh gì?E có nhận xét gì về âm thanh ấy?* - HS: TĐTL & TL CH.		-> hình ảnh đặc trưng của mùa hè +Âm thanh: Tiếng " lao xao của chợ cá"-> âm thanh cuộc sống
(?) *cảm nhận của em về bức tranh thiên nhiên đó?* HS: suy nghĩ, TL GV Phân tích: màu lục của hoa hòe làm nổi bật màu đỏ của hoa thạch lựu, ánh mặt trời buổi chiều như rắc vàng lên ~ tán lá hòe. Tiếng ve inh ỏi- âm thanh đặc trưng của mùa hè, hòa cùng với tiếng "lao xao chợ cá" - âm thanh của cuộc sống		->Có sự kết hợp hài hòa gữa đường nét, màu sắc, âm thanh, con người và tạo vật => Một bức tranhTN sống động và thanh bình
(?) *E có nhận xét gì về cách ngắt nhịp của hai câu thơ 3,4?* HS: TĐTL., TL (Thơ Đường ngắt nhịp 4/3)		Ngắt nhịp3/4 -> sự sáng tạo: nhấn mạnh đến cảnh vật, gây sự chú ý đến người đọc
(?) *Câu thơ " Dắng dỏi cầm ve lầu tich dương" cho em biết gì về thời gian trong ngày?* HS: TĐTL., TL		*- Thời gian:* cảnh vật đang ở lúc cuối ngày nhưng trong con mắt nhà thơ thì sự sống không dừng lại
(?) *Qua đó em hiểu gì về tâm hồn nhà thơ?* HS: TĐTL., TL .		- Tâm hồn: yêu thiên nhiên có sự giao cảm mạnh mẽ với TN
(?) *Nhà thơ đã đón nhận cảnh vật bằng ~ giác quan nào?* HS: TĐTL., TL		-> Đón nhận cảnh vật bằng *nhiều giác quan*: Thị giác, thính giác, khứu giác và cả sự liên tưởng tinh tế
(?) *Việc huy động nhiều giác quan đẻ cảm nhận cảnh vật đã mang lại hiệu quả ntn?* GV: mở rộng so sánh với thơ của các tg #		-> Cảnh vật ở đây hiện lên thật sinh động có hồnvà sâu lắng, tinh tế
(?) *Qua phân tích em có nx gì về bút pháp nghệ thuật của NT?* ( so với các nhà thơ xưa- Thi nhân xưa đến với tn bằng bút pháp vịnh, ở đây NT thiên về tả). (?) *Qua sáu câu thơ vừa phân tích, em hiểu gì về tâm hồn nhà thơ?* HS: Suy nghĩ TL.		- Bút pháp tả => Tâm hồn yêu TN, yêu cuộc sống
Chuyển.Có phảibài thơ chỉ đơn thuần miêu tả bức tranh tn mùa hè hay không
		2. hai câu cuối
(?) *Từ việc cảm nhận bức tranh tn, hai câu cuối có nội dung gì?* HSTL
NT yêu thiên nhiên, nhưng trên hết vẫn là tấm lòng ưu ái của ông tha thiết với con người, với dân, với nước		- Tấm lòng ưu ái với dân với nước của nhà thơ
(?) *Tấm lòng ưu ái đó được thể hiện như thế nào?* HS: TĐTL, TL. GVgiảng; Bài thơ có sự vận động từ cảnh đẹp tn đến cuộc sống con người lao độngvà đến khát vọng của nhà thơ		- Thể hiện qua khát vọng của nhà thơ; ước có được chiếc đàn của Vua Thuấn để gẩy lên khúc Nam phong ca ngợi cảnh: Dân giàu đủ khắp đòi phương
(?) *E có nhận xét gì về số câu trong câu thơ kết? Việc sd các câu 6 chữ có tác dụng gì?* HS: TL		Câu kết có 6 chữ thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài là điểm kết tụ hồn thơ NT
(?) *Vậy điểm kết tụ hồn thơ NT là ở chỗ nào?* HS: TĐTL, TL.		- Điểm kết tụ hồn thơ NT không phải ở thiên nhiên tạo vật, mà *chính là ở con người, ở người dân..NT mong cho dân được ấm no hạnh phúc:dân giàu đủ.Nhưng đó phải là hạnh phúc cho tất cả mọi người, mọi nơi: Khắp đòi phương*
(?) *Qua đó hãy cho biết mqh giữa câu đầu và câu cuối?* HS: suy nghĩ TL.		-> *Câu đầu và câu cuối của bài thơ có sự liên ứng*. Sự rỗi rãi ban đầu để"hóng mat" suốt " ngày trường" chỉ là cách nói thi vị, chứ thực chất NT không rảnh rỗi.Bằng chứng là ngay trong lúc ngắm cảnhTN tươi đẹp, NT vẫn đau đáu một tấm lòng vì dân, vì nước, mong cho dân được no đủ, yên ấm hạnh phúc
		*=> Hai câu kết diễn tả khát vọng và mong mỏi của NT về cuộc sống thanh bình của nd*
(?) *E có suy nghĩ gì về lí tưởng ấy?* HS: TĐTL, TL.		Lấy chuyện xưa để nói hiện tại-> tấm lòng yêu nước thương dân tha thiết trọn đời
Hoạt động 3: Hd HS tổng kết bài học		III. Tổng kết.
(?) *Qua bài thơ thấy được gì về tâm hồn NT?* HS: TĐTL, TL.		*1.Nội dung* Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống con người và luôn vươn tới khát vọng hòa bình hạnh phúc cho nhân dân. Ông coi đấy là gương báu răn mình
(?) *Một trong những sáng tạo của NT khi sử dụng thể thơ thất ngôn trong bài thơ này là gi?* HS: TĐTL, TL. Gv gọi HS đọc ghi nhớ/ sgk. HS đọc ghi nhớ/119.		*2. Nghệ thuật* Sử dụng những hình ảnh gần gũi, bình dị.Câu thơ thất ngôn xen lục ngôn